धनगढी । सन् २००७ जुलाई १२, नेपाली राष्ट्रिय महिला क्रिकेट टोलीका लागि ऐतिहासिक दिन थियो । उक्त दिन मलेसियामा भएको एसिसी वुमन्स प्रतियोगितामा महिला राष्ट्रिय क्रिकेट टोलीले थाईल्यान्डसँग खेल्दै अन्तर्राष्ट्रिय डेब्यू गरेको थियो । प्रतियोगिताको फाइनलमा बंगलादेशसंग पराजित भएको नेपाल उपविजेता बन्दै घर फर्केको थियो । 

१८ वर्षअघि नेपाली महिला क्रिकेट टोलीसंगै डेब्यु गरेकी खेलाडी हुन्, रितु कनौजिया । सुदूरपश्चिमको दुर्गम पहाडी जिल्ला बैतडीमा जन्मिभएकी कनौजिया ४३ वर्षको उमेरमा पनि क्रिकेट खेलाडीकै रुपमा सक्रिय छन् । बैतडीमा २०३९ सालमा जन्मिएकी रितुले १० वर्षको उमेरदेखि नै दाजुभाइसँग घर नजिकैको बालमन्दिर मैदानमा क्रिकेट खेल्थिन् । कहिले टेनिस बल त कहिले मोजाको बलले नै क्रिकेट खेलिन् । 

रितुले ०६४ सालमा पहिलोपटक बैतडी जिल्लाबाट डडेल्धुरामा भएको क्षेत्रिय छनोटका लागि खेल्न मौका पाइन् । क्षेत्रीय छनोटमा उत्कृष्ट प्रदर्शन गरेकी रितु डडेल्धुराबाटै राष्ट्रिय प्रतियोगिता खेल्न काठमाडौंतर्फ लागिन् । क्षेत्र नम्बर ६ को कप्तानको जिम्मेवारी पनि रितुलाई नै दिइयो । उक्त प्रतियोगितामा फाइनलसम्मको यात्रा गरेको थियो क्षेत्र नम्बर ६ ले । 

सोही प्रतियोगिताबाट बन्द प्रशिक्षणमा पर्दै राष्ट्रिय टोलीमा अटाएकी हुन् रितु । राष्ट्रिय टोलीकी पहिलो ब्याच रितुले सन् २००९ मा मलेसियामा भएको एसिसी वुमन्स टि–२० प्रतियोगितामा कप्तानी पनि गरेकी थिइन् । उनकै कप्तानीमा रुविना क्षेत्रीले पनि डेब्यु गरेकी थिइन् । जो, नेपाली महिला राष्ट्रिय टोलीकी सबैभन्दा लामोसमय कप्तान भइन् । 

पाँचौ राष्ट्रिय प्रतियोगितामा त रितुकै कप्तानीमा क्षेत्र नम्बर ६ ले स्वर्ण पदम जितेको थियो । ०६८ सालदेखि भने उनी एफएफबाट सम्झौतामा खेल्न थालिन् । झण्डै एक दशक एपीएफमा बिताएकी रितु विगत पाँच वर्षयता सुदूरपश्चिमबाट खेल्दै आएकी छिन् । 

४३ को उमेरमा पनि उनको प्रदर्शन युवा खेलाडीभन्दा कम छैन् । पछिल्लो पटक धनगढीमै भएको प्रधानमन्त्री कपमा सुदूरपश्चिम उपविजेता बन्यो । उक्त प्रतियोगितामा पनि रितुको प्रदर्शन उत्कृष्ट थियो । उनले शारीरिक र मानसिक रूपमा अब्बल भए उमेर त अंकगणित मात्र हो भन्ने प्रमाणित गरिदिएकी छिन् । 

अहिले उनी सक्रिय खेलाडीसंगै अर्को जिम्मेवारीमा पनि छिन् । बैतडीमा उनले १६ र १९ वर्षमुनिका महिला तथा पुरुष खेलाडीलाई क्रिकेट सिकाउँछिन् पनि । सानैमा आमालाई गुमाएकी ऋतुले भाइलाई कोरोनामा गुमाउनु परेको थियो । दिदी र बहिनीको विवाह भइसकेको छ भने रितु अहिले पनि अविवाहित छिन् । घरमा बुवा र कान्छी आमासंगै बस्दै आएकी रितुलाई राष्ट्रिय टिमको जर्सी लगाएर नै संन्यास लिने मन छ । 

पाइन् स्पेशल अवार्ड
मंगलबार धनगढीमा भएको सुदूरपश्चिम स्पोर्ट्स अवार्डमा कनौजियाले ‘स्पेशल अवार्ड’ जितेकी छन् ।

खेलकुद पत्रकार मञ्च कैलालीले उनलाई २५ हजार नगदसहित अवार्ड प्रदान गरेको हो । 

रितुले अवार्ड पाएपछि खुसी व्यक्त गर्दै क्रिकेटमा आफूले गरेको योगदानको मञ्चले कदर गरेको बताइन् । ‘यो अवार्डले मलाई अझै पनि क्रिकेटमै लागिर हन उत्प्रेरणा मिलेको छ । पुनः राष्ट्रिय टिमबाट खेलेर सन्यास लिने सोचमा छु,’ उनले भनिन् ।